:: وظیفه حضرت رسول (ص) در نقش رهبری

بسم الله الرحمن الرحیم

 

وظیفه حضرت رسول (ص) در نقش رهبری

تفسیر آیه 199 سوره اعراف

خانم دکتر رحمانی عضو هیات علمی بخش فلسفه و کلام اسلامی دانشگاه شیراز

 

خُذِ الْعَفْوَ وَ أْمُرْ بِالْعُرْفِ وَ أَعْرِضْ عَنِ الْجاهِلینَ

ای پیامبر عفو را سرلوحه زندگی خود قرار ده، امر به ‌معروف کن و از انسان‌های جاهل اعراض کن (اعراف: 199)

 

«اخذ» چیزی، به معناى ملازمت و ترک نکردن آن چیز است پس اینکه فرمود: «خُذِ الْعَفْوَ» یعنی همواره بدى­هاى اشخاصى که به تو بدى مى کنند، بپوشان و از حق انتقام که عقل اجتماعى براى بعضى بر بعضى دیگر تجویز مى کند، صرف نظر نما و هیچ وقت این رویه را ترک مکن. این چشم پوشى نسبت به بدیها، امری شخصی است و در مواردى که حق دیگران ضایع مى­شود، عقل در آنجا عفو و اغماض را تجویز نمى کند، زیرا عفو در اینگونه موارد، وادار کردن مردم به گناه و مستلزم بی اثر شدن قوانین حافظ اجتماع است. (المیزان، ج 8 : 497) در روايت است كه وقتي اين آيه نازل شد، پيامبر صلوات الله علیه و آله وسلم، معناي آن را از جبرئيل پرسيد، گفت نمي‌دانم، از خداوند سؤال مي‌كنم. هنگامي كه بازگشت، گفت:خداوند تورا امر مي‌كند كه كسي که به تو ظلم كرده، عفو كني و به كسي كه تو را محروم كرده است، عطا كني و به كسي كه از تو گسسته، نزديك شوي.(ترجمه مجمع البیان، ج 10: 144) آنگاه می فرماید مردم را به كارهاى نيك و آنچه  عقل و خرد، شايسته مى‌شناسد و خداوند آن را نيك معرفى می­کند، فرمان ده (تفسیر نمونه، ج 7: 83) خود امر کردن هم باید بنحو مطلوب باشد نه به نحو ناپسند .جمله « اعرض عن الجاهلین» دستور دیگرى است در مراعات مداراى با مردم، و این دستور بهترین و نزدیکترین راه است براى خنثى کردن نتایج جهل مردم و تقلیل فساد اعمالشان زیرا بکار نبستن این دستور و تلافى کردن جهل مردم، بیشتر مردم را به جهل و ادامه گمراهى وا مى دارد. (المیزان، ج 8 : 497)

 

منابع

-طباطبایی،سید محمد حسین، ترجمه تفسیر المیزان، جلد8 (نسخه الکترونیکی)

-طبرسی، ابوعلی فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن ،جلد 10، ترجمه محمد بیستونی، (نسخه الکترونیکی)

-مکارم، ناصر، تفسیر نمونه، جلد 7 ، (نسخه الکترونیکی)